CÁCH CHỌN THUỐC NHUỘM CHO VẢI COTTON

DYESTUFFS USED FOR DYEING COTTON.

Nguyên liệu đề cập là 100% cotton hoặc những chế phẩm của nó như :

          -Merceried  cotton

          -Rayon

          -Viscose

          -Bamboo cotton

1-DIRECT DYESTUFF.

  Dùng để nhuộm màu lợt,không có bất kỳ phản ứng hoá học nào xảy ra giửa màu

và cotton. Màu chỉ dính vào trên mặt cotton bằng lực hút Van Der Vaal.Thành

phẩm dể mắc những khuyết điểm như sau :

-Migration:  nghiã là màu có khuynh hướng di chuyển sau khi giặt giủ rồi

sắy khô, bề mặt cuả thành phẩm giống như đám mây, trong chuyên môn được

gọi là cloudy. Để tránh khuyết điểm nầy, fixing agent được dùng để tăng cường

độ bám cuả màu vào cotton. Đa số fixing agent có chưá aldehyde là tác chất

dễ gây bệnh ung thư nên phải cẩn thận.

-Chất lượng kém, tuy nhiên giá thành thấp

2-REACTIVE DYESTUFF.

  Đây là loại thuốc nhuộm phổ thông, được dùng để nhuộm cotton từ màu lợt tới

màu đậm, có phản ứng hóa học xảy ra giửa màu và cotton nên chất lượng thành phẩm tốt hơn so với direct dyestuff.Khi chọn reactive dyestuff, những điều sau đăy phải ghi nhớ lúc chọn mua màu :

         -Fixation. nghĩa là số lượng màu thật sự được dùng trong phản ứng với

cotton,phần còn lại sẽ bị loại ra theo nước thải.Thông thường,fixation tùy theo

hảng sản suất và biến chuyển từ 60% tới 75%.

Trên thị trường Bắc Mỹ, theo kinh nghiệm của người viết bài nầy, màu nhuộm của hảng Ciba Geigi có độ fixation cao nhất và có tính wet fastness(chảy màu) tốt nhất.

        -Nhiệt độ nhuộm.  60 độ bách phăn, 45 độ bách phân hoặc 80 độ bách phân,

tùy theo chất lượng thành phẩm cao hay thấp và fixation cuả màu. Ở nhịệt độ

cao, độ thẩm thấu (penetration) cao hơn,nên thành phẩm có chất lượng tốt hơn

        Thông thường, reactive dyestuff được chọn để nhuộm cotton, vì giá thành

tương đối, dễ chỉnh đổi màu khi nhuộm, chất lượng thành phẳm tốt. Trong

trường hợp offshade (nhuộm sai màu), dễ dàng strip(tẩy màu) để nhuộm lại

trong khi Vat dyestuff hoặc Sulfur dyestuff rất khó strip

        Reactive dyestuff cho thành phẩm sáng và bóng hơn các loại màu nhuộm

Khác.

     Reactive dyestuff còn có thể được dùng để nhuộm tơ lụa (silk)

3-VAT DYESTUFF

    Được dùng để nhuộm cotton cho những thành phẩm đòi hỏi màu không đậm,

 Chlorine fastness cao, nghĩa là không phai màu trong nước có nồng độ chlorine 

5ppm - 20ppm ,thường là khăn tắm(towel)và đồ dùng trong bệnh viện.

   Vat dyestuff cũng cho sản phẩm có độ wet fastness rất cao.

Không có phản ứng hoá học xảy ra giửa màu nhuộm và cotton.Cơ chế được giải

thích như sau :

 Vat dyestuff (dạng bột,powder)+soude caustic+sodium hydro sulphide  sẽ cho

dung dịch LeuCo, dung dich nầy sẽ thẩm thấu vào cotton. Sau đó, LeuCo sẽ trở

lại dạng bột khi hydro peroxide được cho vào .Thành phẩm không dùng

chất làm trơn (softener). Khi nhuộm, nên dung lượng thừa caustic, hydro ,peroxide.

 4- SULFUR DYESTUFF.

Được dung để nhuộm cotton màu đen đậm.Thành phẩm có wet fastness rất cao,

nhưng dễ bị phai màu trong nước có chlorine. Sulfur dyestuff tác hại xấu cho

môi trường .

    Hiện giờ trên thị trường, sulfur dyestuff là màu nhuộm duy nhất trên cotton

cho ra màu đen thật đậm. Đây là phản ứng oxid-khử, nên thành phẩm không

được dung chất làm trơn (softener).

Bài tiếp theo: PHƯƠNG PHÁP NHUỘM VẢI COTTON.

Tân Văn Đinh/Toronto/Canada